Wat is de TloKB en wat doet zij?

Een gesprek met Martijn Tummers, directeur TloKB

Nu de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen, de Wkb, is ingegaan, zijn we benieuwd naar het reilen en zeilen van het stelsel van kwaliteitsborging. Naast de kwaliteitsborger en de instrumentaanbieder is de Toelatingsorganisatie Kwaliteitsborging Bouw, kortweg TloKB, een belangrijke speler in dit stelsel. De TloKB is de publieke en onafhankelijke instelling die toezicht houdt op het stelsel van kwaliteitsborging voor het bouwen (KB-stelsel) en die handhaaft waar nodig. Het werk van de TloKB is nog niet voor iedereen even zichtbaar. Tijd dus om meer te weten te komen. Wij gaan in gesprek met Martijn Tummers, directeur van de TloKB.

De TloKB en de Wkb

In dit artikel kijken we met name naar de werkzaamheden ‘van de TloKB in het kader van Wet kwaliteitsborging voor het bouwen, de Wkb. Daarnaar gevraagd noemt Martijn Tummers de belangrijkste activiteiten van de TloKB. “Grofweg gezegd beoogt de Wkb en inmiddels dus de Woningwet verbetering van de bouwkwaliteit en stelselmatige reductie van faalkosten. De TloKB toetst in de praktijk of het KB-stelsel werkt. Wij controleren en laten instrumenten voor kwaliteitsborging toe. Je vindt de toegelaten instrumenten in het register instrumenten kwaliteitsborging. Daar zie je ook de toegelaten kwaliteitsborgers en welk instrument die kwaliteitsborgers hanteren. Inmiddels zijn er zeven instrumenten die voldoen aan het Toelatingskader van de TloKB.
Nu het KB-stelsel voor nieuwbouw gevolgklasse 1 van start is gegaan, kijken we of het KB-stelsel wel doet wat het moet doen. Dat noemen we toezicht. Primair houden we toezicht op de instrumentaanbieders. Om het plaatje compleet te maken betrekken we daarin ook de kwaliteitsborgers en bouwprojecten. Voor de duidelijkheid: de TloKB houdt toezicht op de borging van de bouwkwaliteit. De gemeente is en blijft de publieke handhaver van bouwkwaliteit!”

Per 1 januari 2025 krijgt de TloKB ook zicht op alle bouwwerken die in gebruik komen zonder een verklaring van een kwaliteitsborger op grond van een zogenoemd Ingebruiknamebesluit Bbl (Besluit bouwwerken leefomgeving). Martijn Tummers licht toe: “Constateert een kwaliteitsborger een strijdigheid met de regels, dan is het uitgangspunt dat dit wordt hersteld. Er zijn echter buitengewone situaties die niet op korte termijn hersteld kunnen worden of die alleen met disproportionele kosten zijn te herstellen. Als een gebouw hiermee afwijkt van de bouwregels heeft de gemeente een beginselplicht tot handhaven. In die specifieke situaties kan de gemeente afzien van handhaving en beslissen dat het gebouw in gebruik mag worden genomen. Het gebouw mist dan een verklaring van de kwaliteitsborger.” Over het Ingebruiknamebesluit is een internetconsultatie gepubliceerd.

Toezicht TloKB

De instrumentaanbieders zijn zelf verantwoordelijk voor het toezicht op de naleving en de juiste toepassing van het instrument door de kwaliteitsborgers. De TloKB inspecteert eenmaal per jaar elke instrumentaanbieder. Daarbij kijkt zij of de instrumentaanbieder doet wat hij zegt, zoals hij heeft vastgelegd. “Belangrijk punt daarbij is de toets op de onafhankelijke positie van de kwaliteitsborger in al zijn bouwprojecten”, zegt Martijn Tummers. “Naast de jaarlijkse inspecties bij de instrumentaanbieder doen we eens in de twee jaar een inspectie bij zijn kwaliteitsborgers. Hoe we dat allemaal doen, hebben we beschreven in een inspectiekader en een protocol voor de werkwijze. De nieuwste versie publiceren we binnenkort op onze website, zodat niemand voor verrassingen komt te staan.”

Komt de TloKB ook op de bouwplaats? “Ja, simpelweg om te kijken of het KB-stelsel werkt. Als we eenmaal op de bouwplaats zijn en de bouwkwaliteit is onder de maat, dan wil je natuurlijk weten hoe dat komt en of daar iets stelselmatigs achter schuilgaat. Leeft de kwaliteitsborger het instrument nauwlettend na, doet de instrumentaanbieder dat zelf ook? Is het instrument zoals toegelaten, wel adequaat? Of moet er wellicht iets veranderen aan de wet- en regelgeving?
Wij nemen in ons toezicht op deze manier mee of een bouwwerk veilig, gezond, duurzaam, bruikbaar en toegankelijk is. Zoals we dat hebben afgesproken in het Besluit bouwwerken leefomgeving.”

Samen voor bouwkwaliteit

Voor een goede uitvoering van haar taken stemt de TloKB waar mogelijk af met andere partijen. Martijn Tummers: “Allereerst is er de Raad van Advies van de TloKB met vertegenwoordigers van alle betrokken partijen in het KB-stelsel. Het doel van de raad is om adviezen aan het bestuur van de TloKB te geven. Deze hebben betrekking op de strategie en beleid van het KB-stelsel. Vanzelfsprekend is het bouw- en woningtoezicht van de gemeenten een belangrijke partner. Zij bepalen immers of het gebouw in gebruik kan worden genomen. Kwaliteitsborging en handhaving hebben hetzelfde doel: bouwkwaliteit.”

Lange aanlooptijd

De Wkb is dit jaar ingegaan na een lange aanlooptijd en veel proefprojecten. Hoe kijkt Martijn Tummers daar tegenaan? “De lange aanlooptijd was vooral hinderlijk omdat de daadwerkelijke start alsmaar met onzekerheid bleef omgeven. Tegelijkertijd helpt zo’n periode om vertrouwd te raken met de nieuwe logica van het aankomende stelsel.”

We zijn benieuwd wat de TloKB doet wanneer zij ergens tegenaan loopt in de uitvoering van haar taken voor de Wkb. Doet de TloKB dan voorstellen om de wet of het stelsel van kwaliteitsborging aan te passen? En zijn daar al voorbeelden van? Martijn Tummers zegt dat dit nu wat te vroeg is. “Voor voorbeelden is het nog veel te vroeg. Immers op voorhand zijn met het vooruitzicht van de Wkb per 1 januari 2024, in 2023 veel vergunningen aangevraagd. De eerste officiële Wkb-projecten zijn vanaf maart gestart. De eerste oplevering verwachten we eind april. Mochten we ergens tegenaan lopen wat niet acuut is, dan is ons jaarverslag de plaats om adviezen uit te brengen. En vanzelfsprekend een tussentijds advies als het wel acuut is.”

Branchevereniging VKBN

De TloKB, de instrumentaanbieder en de kwaliteitsborger werken met elkaar in een nieuwe en bijzondere dynamiek ten behoeve van de kwaliteit in de bouw. De partijen hebben samen de verantwoordelijkheid om het werk zo efficiënt en effectief mogelijk te doen. Kunnen zij van elkaar leren? Hoe ziet Martijn Tummers dit?

“Kwaliteitsborging bouw introduceert een nieuw gezicht op de bouwplaats: de kwaliteitsborger. Het nieuwe beroep kent verschillende soorten expertises. Dus er is zeker wat te leren. In de branchevereniging VKBN zijn instrumentaanbieders en kwaliteitsborgers vertegenwoordigd. De vereniging is volop in beweging met onderwerpen als standaardisatie van werkzaamheden en onderlinge normstelling. Waar de TloKB kan draagt zij graag bij aan kosteneffectiviteit. Dit is immers een van de kernkwaliteiten van de TloKB.”

In het kader van inzicht en doorzicht in het stelsel van kwaliteitsborging, willen we graag een volgend artikel schrijven. Aan wie wil Martijn Tummers het stokje overdragen?
“Er kan niet genoeg in- en doorzicht zijn. Ik zou het stokje heel graag overdragen aan een duo: een kwaliteitsborger en een vertegenwoordiger van Bouw- en Woningtoezicht, of bijvoorbeeld de nieuwe voorzitter van VBWTN, Jennemieke Kleijwegt-Tak. De kwaliteitsborger en de gemeente hebben elkaar al gevonden tijdens de TloKB-regiotour van dit jaar. De samenwerking tussen de kwaliteitsborger en de gemeente is cruciaal voor het nieuwe stelsel.“