Drie stalen bruggen onder kwaliteitsborging

Vertex zet civiele kennis in bij proefproject Wkb

Bruggen zijn deze keer onderwerp van een Wkb-proefproject en niet zoals in veel gevallen gebouwen! De gemeente Alphen aan de Rijn schakelde Vertex Kwaliteitsborgers in om de kwaliteitsborging van een drietal stalen fiets- en voetgangersbruggen rondom het centrum uit te voeren. Deze drie maken deel uit van een omvangrijke vervangingsoperatie van 27 bruggen in de periode 2022-2024.

Vanaf mei 2021 was KiK-kwaliteitsborger Vertex betrokken bij het ‘bruggenproject’ van de gemeente. Toen in juli het toetsen van de plannen was afgrond gingen de staalprijzen omhoog. In overleg met de gemeente en Aannemersbedrijf Damsteegt is toen besloten de uitvoering uit te stellen. Dat uitstel duurde tot begin dit jaar. Arjen Modderman, directeur bij Vertex, vertelt ons meer over het bruggenproject.

Drie stalen bruggen

Arjen Modderman: “De gemeente besloot achttien fiets- en voetgangersbruggen te vervangen volgens een bruggenstandaard. Wij zijn als kwaliteitsborger betrokken bij deze drie stalen fiets- voetgangersbruggen over waterwegen:

• Stortemelk – Eisenhowerlaan
• Bospark – Anna van Burenlaan
• Honingzwam – Dijkslootpad

De bruggen zijn van eenzelfde type uitvoering maar verschillen van afmeting. We voeren de proefprojecten uit onder de vlag van het Ambassadeursnetwerk Alphen aan de Rijn. Dat doen we samen met aannemer Damsteegt en de gemeente, die ook opdrachtgever is.

Bijzonder aan dit project is dat dit infrastructurele werken betreft. De meeste proefprojecten gaan over bouw of verbouw. Deze opdracht past echter uitstekend bij onze ervaring in de civiele wereld. Rijkswaterstaat schakelt al sinds jaar en dag private kwaliteitsborging in voor controle van bruggen en civiele werken in gevolgklasse 2 en 3. En op dit moment zijn wij ook betrokken bij de kwaliteitsborging van een brug in Den Bosch en in Capelle aan den IJssel.”

Kwaliteitsborgingsproces

“Zoals gezegd hebben onze civiele constructeurs de berekeningen en de ontwerpen van dit proefproject vorige jaar al getoetst. De Wkb schrijft voor dat wij, de kwaliteitsborger, de risicobeoordeling en het borgingplan vaststellen. Uiteraard komen deze in overleg met de aannemer en de gemeente tot stand. Het borgingsplan vermeldt onder andere hoe wij ervoor zorgen dat de brug aan de bouwtechnische voorschriften voldoet en waar wij risico’s zien. Voor de aannemer geldt dat hij de beheersmaatregelen uit het borgingsplan volgt. Dit controleren wij dan. Het gaat vaak over de specificatie van de bestellingen. Bij deze bruggen is er sprake van prefab-onderdelen, dus er vindt ook controle plaats in de fabriek. Hoe worden bijvoorbeeld landhoofden in de fabriek gestort.

Zodra de bewapening ter plaatse is aangebracht gaan we verder met de inspectie op de bouwlocatie. Tijdens de controle maken we foto’s. De aannemer doet dat ook (bewijslast red.). Vier keer komen we kijken op locatie: bij het plaatsen van de palen, landhoofden, en brugdek én bij oplevering.

De laatste brug is medio mei opgeleverd. De bruggen worden in een ‘trein’ gefabriceerd en voor zover mogelijk opeenvolgend gerealiseerd. Omdat er drie min of meer dezelfde bruggen komen, hoeven we bij brug 2 en 3 minder vaak op locatie te controleren.”

Prefab voor kortere afsluiting

“Het laat zich raden dat totale afsluiting van een brug zo kort mogelijk moet zijn. Daarom worden de onderdelen zoveel mogelijk vooraf geprefabriceerd. Als die klaar zijn sluit de gemeente het gebied. De bestaande brug kan dan worden afgebroken en de aannemer heit de nieuwe buispalen. Even later volgt korfwapening met vulbeton en worden de landhoofden op de palen geplaatst na uitharding dienen de landhoofden als fundering. Bovenop de landhoofden komt het brugdek met hekwerk. De afwerking, beschoeiing en landwerk vallen niet onder de kwaliteitsborging.”

‘Je leert met elk proefproject’

Damsteegt Waterwerken is zowel producent als bouwer in dit Wkb-project. Wij vroegen Paul de Vos, adviseur bij aannemersbedrijf Damsteegt naar zijn bevindingen tijdens het kwaliteitsborgingproces. “Wij hebben al ervaring met diverse infrastructurele proefprojecten en andere kwaliteitsborgers (ZiNKB en TÜV, red). Uit zowel dit proefproject met Vertex en projecten met anderen komt wat mij betreft naar voren dat er veel behoefte is aan duidelijkheid als het gaat om de afstemming Wkb (Bouwbesluit) en de Omgevingswet.

In dit project moesten we een extra hindernis nemen: tussen het vaststellen van de risicobeheersing/het borgingsplan en de uitvoering zat een klein jaar. In die periode is het Bouwbesluit voor fiets- en voetgangersbruggen aangepast, waardoor we opnieuw naar zaken moesten kijken.

Afstemming tussen de betrokken partijen is heel belangrijk. Wie doet wat, wanneer en wie moet wat ergens van vinden? Dit is echt een leerproces. In de productie zijn we afhankelijk van veel factoren. Bijvoorbeeld uitgestelde levering van materialen. En dat heeft zijn weerslag op de bouwfase. Vervolgens moeten planningen opnieuw op elkaar worden afgestemd, met name tussen ons en de kwaliteitsborger. Dat is best lastig. In dit specifieke proefproject is er sprake van een kwaliteitscontrole op de productielocatie en op de bouwplaats. Immers wij zijn opdrachtgever voor onze onderaannemers en bouwer. Voor Vertex was dat ook lastig. Zij hebben ook te maken met hun eigen planning. Dit is een leerproces in de proefprojecten!”

Interne werkgroep

Sander Wools is als civiel techneut opgeleid. Hij werkt al jaren als projectleider. De gemeente Alphen a/d Rijn schakelde hem in als projectleider voor dit proefproject. Sander Wools: “Dit was mijn eerste ervaring met een proefproject voor de Wkb. Vooral de rol als opdrachtgever moesten we als gemeente nog verkennen. Ik miste een duidelijke aanpak binnen de gemeente waar het gaat om de Wkb. Dat betekende dat ik de kennis bij anderen en de kwaliteitsborger vandaan moest halen. Ik had daarnaast de pech dat ik niet vanaf het begin betrokken was. Ik had daardoor een informatieachterstand. Terwijl de bouwer natuurlijk al vanaf het begin was betrokken. Dat leverde hier en daar wat frictie op.”

Wat zijn voor hem de lessons learnt? “Ik denk dat wij en andere gemeenten zich moeten realiseren wat de Wkb betekent voor hun beleid. Wie neemt het leiderschap op zich? Wat doe je wanneer de Wkb zich aandient? Wie draagt de verantwoordelijkheid bij een Wkb-bouwproject en welke disciplines zijn betrokken? Hoe krijg je de juiste kennis op de juiste plek? Wie bepaalt of iets onder de Wkb valt? Et cetera. Mijn tip: formeer een interne werkgroep met een vertegenwoordiging uit diverse afdelingen om dit te realiseren.

Het mooie is dat hier nou precies proefprojecten voor bedoeld zijn. Om uit te vogelen hoe in dit geval de gemeente zich kan voorbereiden op de Wkb.”