De Wkb door de ogen van de bouwer

In de reeks artikelen over het reilen en zeilen van het stelsel van kwaliteitsborging na het ingaan van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen (Wkb), praten we deze keer met Reina Uittenbogaard van Bouwend Nederland en Thijs Harman van Bouw 2000. Eerder interviewden we Martijn Tummers (directeur TloKB), Jennemieke Kleijwegt (voorzitter VBWTN) en Jeroen Stephan (kwaliteitsborger Bouwplantoetsers Nederland).

Krijgt Bouwend NL vragen van haar leden over de Wkb nu deze is ingegaan en zo ja, welke zijn dat?
“Jazeker, de meeste vragen gaan over of een project wel of niet onder de Wkb valt en er dus een kwaliteitsborgen moet worden ingeschakeld”, legt Reina uit. “Kijk, bij een standaard eengezinswoning weten de leden inmiddels wel dat daar een kwaliteitsborger aan te pas komt. Maar er zijn natuurlijk allerlei varianten op gezinswoningen. Hoe ga je bijvoorbeeld om met de combinatie van appartementen met grondgebonden woningen. Of: een bouwer had een opdracht voor het bouwen van een woning, waarvan de vergunning in 2023 al was verkregen. De opdrachtgever wilde daarbij nu, dus in 2024, een boomhut bouwen die hoger is dan vijf meter. Tja, en voor die boomhut moet hij dus een kwaliteitsborger inschakelen. Voor dit soort vragen verwijzen wij zoveel mogelijk naar het Informatiepunt Leefomgeving of naar de desbetreffende gemeente.”

Als de Wkb voor verbouwingen ingaat*, zijn dan de bouwbedrijven ook hierop goed voorbereid?
“Je ziet een verschil tussen bedrijven die hun administratie professioneel goed op orde hebben en anderen die dat wat minder goed voor elkaar hebben. Als kwaliteitsborging ook bij verbouwingen gaat gelden, dan betekent dat wel dat een hele groep aannemers daar nog mee aan de slag moet. Die kennis zullen ze ongetwijfeld in de aanloop naar de ingangsdatum voor verbouwingen nog op gaan doen. Uiteraard zullen wij vanuit Bouwend Nederland er alles aan doen om hen daarbij te ondersteunen. Denk aan bijeenkomsten van een uur. Die zijn prima geschikt om awareness te creëren. We hebben ook een speciale training voor verbouwingen in het vizier.”

Reina wil graag een zorg met ons delen: “Wij maken ons zorgen over de kosten en de administratieve last voor aannemers bij het ingaan van de Wkb voor verbouwingen. Verbouwingen zijn bij uitstek maatwerk. Dat betekent dat de kwaliteitsborger relatief veel tijd kwijt is aan het borgen van deze projecten om zo een gerechtvaardigd vertrouwen uit te kunnen spreken (de verklaring, red). Er gaan dus flinke kosten mee gepaard. In verhouding tot een lagere aanneemsom zijn deze kosten een forse belasting voor de markt.” Ze noemt een voorbeeld. “Stel de bouw van een dakopbouw kost 50.000 euro dan kun je zomaar 5.000 euro moeten uitgeven aan kwaliteitsborging. Dat in tegenstelling tot de bouw van twintig dezelfde nieuwbouwwoningen waarbij de kosten van kwaliteitsborging verdeeld kunnen worden over de woningen. Dan spreek je over hele andere bedragen. Maar goed, dit zijn de wettelijke regels.”

De Wkb door de ogen van de bouwer

Uiteraard zijn we ook benieuwd naar de ervaringen van bouwbedrijven met de Wkb. Daarom leggen wij Thijs Harman enkele vragen voor. Thijs ís mede-eigenaar van Bouw 2000. Begonnen als stagiair bij Bouw 2000, nu verantwoordelijk voor nieuwbouwprojecten in opdracht van particulieren. Dit zijn bij uitstek projecten die onder de Wkb vallen.

De Omgevingswet maakt bij de bouwaanvraag onderscheid tussen een technisch en een ruimtelijk deel, de zogenaamde knip. Nadat de gemeente de omgevingsplanvergunning heeft afgegeven, is het de kwaliteitsborger die de technische bouwkwaliteit controleert op de wettelijke eisen uit het Besluit bouwwerken leefomgeving. Samen met de kwaliteitsborger stellen wij de risicobeoordeling en het borgingsplan op voor de bouwmelding. Als bouwer moeten we daarom meer vastleggen en checklists per project bijhouden voor het opleverdossier en het dossier bevoegd gezag. We doen dat nu nog met Excel-sheets maar binnenkort gebeurt dat via ons CRM-systeem.”

Over de samenwerking met de kwaliteitsborger zegt Thijs: “In de projecten hebben we intensief contact met de kwaliteitsborger. De afspraak met onze klanten is dat wij voor hen een kwaliteitsborger inschakelen en het contact met hem onderhouden. We willen graag een goede band met de kwaliteitsborger. Je moet het immers samen gaan doen. Daarom kozen wij ervoor met één kwaliteitsborger te werken, dat is PlanGarant geworden.”

Hoe kijken jouw klanten aan tegen de Wkb?
Thijs: “Onze opdrachtgevers zijn particulieren. Zij hebben geen kennis van de Wkb is onze ervaring. Het leeft niet onder hen. Aan ons de schone taak om de klant te informeren over de nieuwe aanpak met de Wkb. Hun reactie is vaak ‘we gaan dus meer betalen’. Ik vertel hen dat het uitgangspunt was dat de kosten voor leges omlaag zouden gaan. Maar dat zie ik in de praktijk niet, helaas. Uiteindelijk wil de opdrachtgever gewoon een deugdelijk gebouwd huis en een bruikbaar opleverdossier.”

Een van de doelen van de Wkb is dat de kwaliteit van het gerealiseerde bouwwerk erop vooruit gaat. Wat zie jij daarvan terug in de praktijk?
“Onder de Wkb wordt diepgaander en procesgericht gecontroleerd. Hierdoor is de kwaliteit beter gewaarborgd. Ik heb wel een tip. Het lijkt erop dat de Wkb vooral kijkt of de aannemer de vereiste bouwkwaliteit kan bieden. Wanneer er onzekerheid is over de deugdelijkheid van de aannemer, dan is wellicht een keurmerk zoals BouwGarant of Woningborg iets om bouwers te classificeren. Zo heeft de opdrachtgever een bepaalde zekerheid dat hij een betrouwbare bouwer aanstelt en geen ‘cowboy’. In het geval van de Wkb kom je er namelijk pas in de uitvoeringsfase achter of je een verkeerde aannemer hebt gekozen. En dan ben je al vergevorderd in het traject en vele euro’s verder.”

Loop je ergens tegenaan in de nieuwe aanpak met de Wkb?
“Soms is er een dunne scheidslijn tussen kwaliteitsborger en bouwer”, geeft Thijs aan. “De kwaliteitsborger moet niet op de stoel van de bouwer gaan zitten, vind ik, hij moet tijdens de bouw kijken of alles voldoet aan de regels. Het is aan de bouwer om te bepalen op welke manier het bouwen uitgevoerd wordt. De bouwer baseert hier namelijk zijn begrotingen op. Vervolgens is het aan de kwaliteitsborger om de eindkwaliteit te toetsen.”

Wat is de grootste verdienste van de Wkb volgens jou?
“Ik denk dat de komende jaren de betrouwbare en deskundige aannemers zich zullen onderscheiden van de twijfelachtige aannemers. Dat is goed nieuws, zeker voor de consument.”

Ik heb nog een laatste vraag aan jullie beiden: aan wie zouden jullie het stokje over willen dragen voor een volgend artikel in het kader van het stelsel kwaliteitsborging? Reina: “Wat mij betreft mag het stokje overgedragen worden aan Vereniging Eigen Huis. Ik ben benieuwd hoe zij aankijken tegen de consequenties van de Wkb voor consumenten.”

Lees andere artikelen over de ervaringen met de Wkb:

• Samenwerking gemeente en kwaliteitsborger onmisbaar onder Wkb
• Wat is de TloKB en wat doet zij?

* Op dit moment (november 2024) is het nog niet zeker wanneer de Wkb voor verbouwingen zal ingaan. Het kan zijn dat de Mona Keijzer, minister van VRO, verbouwingen voor onbepaalde tijd wil uitstellen.